GUMAY NIAN PO...!

25 Jun 2011

RIWAYAT PUYANG GUNE RAJE NIKA DENGAN PUTRI DAYANG INTAN ANAK RATU LANGU

Oleh : Lan Djekindang

Puyang Remanjang di  Lubuk Sepang.
Anaknya ada dua :
1. Yal Bingkuk Gumay Ulu
2. Kerie Sindang Matahari  (Muke Arahan) Gumay  Lembak,Gumay Talang

Kerie Sindang Matahari mempunyai anak dari Istri pertama lima orang, empat laki-laki dan satu perempuan :
1.      Atungkal Diwe
2.      Gune Raje
3.      Ambawan
4.      Bige
5.      Dan yang perempuan Dayang pandan

Dari Istri Kedua mempunyai tiga orang anak :
1.      Bile Raje
2.      Bile Bujang
3.      Bile Pantas

Dayang Pandan belaki Puyang Kerie Rumbak dusun Bandar Agung, Dayang Pandan bekendak sabuk lawan kain seberat serepih tanduk Ruse.
Gune Raje ngendak kah beruge ulung jambul putih.
Kata Gune Raje pada Kerie Rumbak, adik Kerie Rumbak, Dayan Pandan bekendak, aku bekendak, adik sudah mengetahui. Kalau dua macam pengendak sudah cukup Dayang Pandan dan Kerie Rumbak,Perkawinan kami laksanakan.
Jawab Kerie Rumbak, Pengendak Dayang Pandan sudah cukup, pengendak kakak akan kucari.
Berjalan Kerie Rumbak mencari pengendak Gune Raje, diatas bumi terbentang, di bawah langit teterukup kene sinar matahari, suak suake bumi Allah, lah idar gale kujalani. Beruge ulung Jambul putih pengendak kakak dik betemu, aku berserah pada kakak.
Jawab Gune Raje ayu dik pagi kite bejalan. Pikir Kerie Rumbak kemane lagi bejalan esok harinya. Berjalanlah Gune Raje dan Kerie Rumbak menuju Teluk Gumay di Rambang Timpe Rasan. Setelah sampai di Teluk Gumay, adik Kerie Rumbak kata Gune Raje lihatlah ini didalam Teluk Gumay beruge ulung jambul putih. Kerie Rumbak Tidak berpikir lagi langsung menyelami Teluk Gumay, dik bedie, mendarat dilihat ade didalam teluk Gumay, Kerie Rumbak nyelam lagi sampai tiga kali nyelam.
Kate Gune Raje, adik Kerie Rumbak tiap-tiap bayang ade punya bayang, lihatlah keatas itu die beruge ulung jambul putih serta besi paku penambangnya kata Gune Raje pada Kerie Rumbak. Adik aku akan sembahyang dua reka’at salam, bilamana aku sujud ayam beruge   ulung jambul putih serta tali pengebat paku penambangnye jatuh tangkap oleh adek.
Waktu Gune Raje sujud, ayam beruge jatuh ditangkap oleh Kerie Rumbak. Kakak Gune Raje pengendak kakaklah dapat terimelah oleh kakak. Pengendak Gune Raje dan Dayang Pandan sudah cukup langsunglah pernikahan Dayang Pandan dengan Kerie Rumbak di Bandar Agung. Tande Dayang Pandan nangkan kule berete meskipun merunggu di Bandar Agung,numbuk mubungan adik sanak di Lubuk Sepang.
Satu bentuk gelang emas (gelang nage) di batak Dayang Pandan ke Bandar Agung, sampai kini satu bentuk gelang disimpan Gune Raje dan sampai sekarang ini disimpan oleh Junjungan Gumay Rumsah Amasin di dusun Endikat Gumay Talang.

Gune Raje sangat gembira setiap hari tak terlepas beruge ulung jambul putih.
Pada suatu hari seorang saudara nya berkata Gune Raje di darat dusun kita ini ada kulihat beruge putih jambul ulung, pikatilah ,baik-baiklah jawab Gune Raje, aku jangan ditemani kata Gune Raje.
Gune Raje mikat masang racik, beruge ulung bekokok, beruge putih bekokok mendekati beruge ulung tetapi tidak napuk racik,lari ke jauh. Gune Raje ngangkit racik, menyusul kokok beruge putih, masang racik. Beruge ulung bekokok, beruge putik bekokok mendekati beruge ulung tetapi tidak napuk.
Guneraje tidak berhenti menyusul kokok beruge putih, tidak putus asah dimana nantinya, akhirnya sampai di Kute Ratu Langu, langsung mendekati rumah Ratu Langu, dusun ini terletak di kikim kecil. Dayang Intan putri Ratu Langu mantau kakang Guneraje naiklah kerumah.
Beruge putih dipikati kakak tu, ingunan kakak Pekik Nyaring, ini dia. Gune Raje naik kerumah, beruge ulung disambar Dayang intan ditambang dekat beruge putih menjadi dua sejoli.
Begitu juga  Gune Raje dan Dayang Intan tidak lepas pandang memandangi rupa dan wajah seseorang. Gune Raje sadar, aku ini dilahikah beruge putih untuk suami Dayang Intan.
Ratu Langu telah mengetahui Gune Raje telah sampai dari Lubuk Sepang dilahikah beruge putih jambul ulung ingunan Pekik Nyaring. Ratu datang merasani Gune Raje dan Dayang Intan jawab Gune Raje dan  Putri Ratu Dayang Intan, kami benar-benar hendak berumah tangga kalau direstui dan disetujui oleh Ratu. Menurut Ratu semua kami setujui dan saya memberi restu Dayang Intan kawin dengan Gune Raje.
Saratnya berat kalau diakui oleh Gune Raje, kami kurang jeme merunggu didusun Langu, tempat balek didusun Lubuk Sepang. Gune Raje mengakui rasan yang dikatakan Ratu dan masyarakat dusun Langu, akhirnya jadilah pernikahan Dayang Intan dan Gune Raje dari Lubuk Sepang. Anak cucu Gune Raje sekarang ini sampai zaman seterusnya berada di Endikat Gumay Talang, ke Lubuk Sepang balik ke dusun.
Gune Raje dan Dayang Intan sudah berumah tangga, Dayang Intan dapat Kabar bahwa kakaknya Pekik Nyaring lah mati perang di Palembang, Dayang Intan memberi tahu kepada Gune Raje, kakak Gune Raje aku dapat kabar, kakak Pekik Nyaring lah mati perang di Palembang.
Kakak kusuruh sesegeranye pergi ke Palembang, satu tentukan bangkai kakak Pekik Nyaring, kedua ambik pakian jabung sepulau. Ketiga ambik cicin peduman dimana saja kapan saja. Jawab Gune Raje ayu akukan beganti betungguan, bangkai kakak Pekik Nyaring kah ku tentukan, pakian dan cicin kah kuambil. Tetapi adik Dayang Intan kusuruh kusegerakan buatkan aku sampang selirang endik tunggangan aku terbang ke Palembang.
Jawab Dayang Intan, sampang selirang kah ku tenun. Ayam bekokok Dayang Intan mulai nyaret benang muntal masuk gulung terus bertenun (nenun Sampang Selirang). Matahari kindang hari Dayang Intan mantau Gune Raje, kakak Gune Raje turunlah ke air mandilah berbuatlah, sampang selirang lah udim, kalau waktu sekarang jam 08. Pagi. Gune Raje menuruti kata-kata Dayang Intan berkemas akan terbang ke Palembang tunggangan Sampang Selirang. Sampai ke Palembang menuju bangkai Pekik Nyaring, bangkai luk gunung ngepung Pekik Nyaring. Setelah Guneraje mendekati Pekik Nyaring, kakak kamu ini lah mati udelah nujah tulah, jabung sepuluh serahkan padaku, cincin peduman pakaikanlah pada aku. Bangkai Pekik Nyaring diangkat dibawah kerakit di sungai musi, berangkatlah Gune Raje dan bangkai Pekik Nyaring mudik musi.
Sampai di muara Lematang rakit berhenti mudik dindak ditarik keilir tidak bergerak. Dengan kodrat Allah Guneraje menguburkan Pekik Nyaring di daratan Muara Lematang, sampai ke zaman masa yang akan datang. Gune Raje pulang ke Langu menemui istrinya Dayang Intan dan Ratu Langu. Gune Raje menyampaikan laporan pada Ratu dan istrinya Dayang Intan.
1.      Pekik Nyaring bekubur di muara Lematang
2.      Nyerahkah jabung sepuluh pada Ratu
3.      Menyerahkan cincin peduman pada Ratu.

Gune Raje aman bahagia berumah tangga dengan istrinya Dayang Intan. Ratu menyuruh Gune Raje dan istrinya memisah merancang dusun terletak dekat Endikat, dusun ini diberi nama Dusun Endikat. Gune Raje serta turunannya lah lengkap ditambah orang datangan sudah banyak, semua orang tunduk pada pimpinan Gune Raje.

Gune Raje kembali mengingat kematian saudaranya Atungkal Diwe yang dibunuh Kerie Tabing.
Gune Raje pergi musyawarah dengan saudara nya Bige di dusun KUBA, serta embatai Puyang Siak Melayang Sakti Lahat Tengah.
Musyarawarah akan pergi ke Ratu Majapahit, Berperang dengan Ratu Sunda, Ruban Suak Sembilan. Negeri Ruban tidak dapat dikalahkan, kalau tidak dengan Puyang Siak Melayang Sakti Lahat Tengah.
Siak Melayang Sakti menangis, sebab Gune Raje dan Bige dide kan beriring, bebantah-bantahan. Gune Raje dengan Siak melayang Sakti. Akhirnya kata Gune Raje kepada Siak Melayang Sakti  nyawe kaba Kutelaki, artinya mati aku mati kaba pangilan kite nyawe.
Semenjak itulah name Puyang Siak Melayang Sakti berubah namenye Puyang Petelak . Setelah putus musyawarah dan hari berangkat ke Majapahit sudak ditentukan, barulah Gune Raje melapor pada istrinya Dayang Intan dan masyarakat dusun laman Endikat bahwa Gune Raje, Bige, dan Puyang Petelak Lahat Tengah akan berangkat ke Majapahit akan mengalahkan Ratu Sunde, Ruban Suak Sembilan.
Dayang Intan mendoakan suaminya pergi berperang. Pada suatu hari yang baik, Pangkat Pidaran dalan kejayaan Allah yang maha esa, pergi menuju kerajaan Majapahit di pulau jawa. Sampai ke Keraton Majapahit Gune Raje, Bige, dan Petelak di sambut baik oleh Raja Majapahit.
Majapahit bertanya pada tamunya yang datang, dari mana, asal dan apa nama suku, apa keperluan, berat dan ringan, siapa nama saudara bertiga.
Gune Raje menjawab, asal kami dari suku Gumay, keperluan kami penting, berat bumi timbangan langit, utang cupak bayar cupak, utang kate bayar kate, utang nyawe bayar nyawe.
Kami Mintak nyawe Kerie Tabing sebab dia membunuh kakak kami Atungkal Diwe.
Nama kami, akulah Gune Raje, Bige, dan Petelak.
Jawab Majapahit, dan pangilan Majapahit kepada Gune raje Lanang Gumay, tegas dan berani.
Lanang Gumay, nyawe tidak akan ku berikan, dialah untuk nyikar pusaran Lematang dan sekitarnya.
Kalau Lanang Gumay berani berperang dengan aku Raja Majapahit, aku bersedia. Lanang Gumay akan aku adu dengan Hulubalang ku yaitu Hulubalang Sembilan, tujuh dan tiga terakahir. Hulubalang satu bernama Bumbung Mesegi. Pada suatu hari Majapahit memangil Lanang Gumay.
Hai Lanang Gumay,baiklah aku bersiap, berperanglah lanang Gumay dengan Hulubalang Sembilan ditonton Majapahit dan orang banyak.

Lanang Gumay berkata, hai hulubalang Sembilan bagaimana satu lawan satu apa Sembilan lawan satu.
Jawab Hulubalang Sembilan, satu lawan satu dulu.
Berperang lah satu lawan satu, tidak berapa lama mati lah Hulubalang Majapahit.
Lanang Gumay berkata kepada yang lainya, bagaimana sekarang satu lawan satu apa satu lawan delapan, jawab kedelapan Hulubalang itu satu lawan delapan, bersip-siap lah Lanang Gumay. Lanang Gumay dikeroyok (digumbuli) oleh musuhnya delapan orang. Lanang Gumay megeluarkan kesaktian nya dan akhirnya, dua roboh dikanan, dua roboh di kiri, dua roboh didepan dan dua roboh dibelakang.
Lebar Sembilan( habislah) Hulubalang Sembilan Majapahit, Lanang Gumay menang sedikit tidak menderita, Majapahit menunjukkan dan semangat berani (tidak menunjukkan muka lesu dan takut) kepada Lanang Gumay,Bige dan Petelak.

Hay Lanang Gumay besok pagi kamu akan aku adu dengan Hulubalang tujuh Bersiaplah kata Majapahit. Esoknya berperang lah Lanang Gumay satu musuh tujuh orang, Sehari suntuk Lanang Gumay musuh tujuh orang. Akhirnya Hulubalang tujuh mati satu demi satu, lebarlah Hulubalang tujuh mati ditangan Lanang Gumay.
 Beginilah jalannya perang Lanang Gumay dengan Hulubalang Majapahit hampir semuanya mati di tangan Lanang Gumay. Melihat Hulubalangnya Hampir putus habis dibunuh Lanang Gumay, Majapahit timbul marah kepada Lanang Gumay.

Majapahit menyuruh orang banyak membuat Kepuk (kotak) besar, selesai kepuk dibuat orang banyak, Majapahit memangil Lanang Gumay.
Hai Lanang Gumay, besok lanang Gumay akan kami adu dengan Hulubalang satu yang bernama Bumbung Mesegi, hulubalang andalan Majapahit, Lanang Gumay dan Bumbung Mesegi akan kami adu belage didalam kepuk, berani tidak lanang Gumay. Kalau tidak berani akuilah kalah Lanang Gumay.
Jawab Lanang Gumay, saya bersedia diadu dengan Bumbung Mesegi didalam kepuk.
Perintah Majapahit Bumbung mesegi, Lanang Gumay masuklah kedalam kepuk, adulah kekuatan kalian, kepuk ditutup dan dikunci.
Terjadilah perkelahian Bumbung Mesegi dan Lanang Gumay didalam kepuk yang dikunci. Ratu Majapahit serta orang banyak menuggu dan mendoakan Bumbung Mesegi yang menang dan Lanang Gumay yang mati. Bige dan Petelak menonton dan berdoa agar Lanang Gumay yang menang tidak dapat cele baye badan dan nurani, luar  dan dalam, alus atau kasarnya.
Serta pekik berdua, hidup Lanang Gumay.
Perang Lanang Gumay dengan Bumbung Mesegi dimulai, beranjak siang sampai tengah hari, baru habis pekik dan sepak terjang Bumbung Mesegi dan Lanang Gumay. Perintah Majapahit buka kepuk ! Lanang Gumay telah mati, keluarkan Bumbung Mesegi.
Di buka kepuk, ternyata Bumbung mesegi mati Lanang Gumay hidup, majapahit kecewa Bumbung Mesegi mati.
Berkata Majapahit pada Lanang Gumay, apa senjata kamu. Bumbung Mesegi tidak tidak mati oleh bangse empat didalam dunia, besi, api, air, siung. Akui apa senjatamu, tidak ada ratu kata Lanang Gumay, Lanang Gumay kemudian digeledah oleh Majapahit ternyata, besi tambang beruge jatuh ditangan baju Lanang Gumay, besi paku diambil Majapahit.

Berkata Majapahit, besi ini bukan besi diatas dunia ini. Ini besi dari Aras Tuhan, tambang beruge ulung jambul putih. Langsung dibuat keris oleh Majapahit dan diserahkan pada Lanang Gumay.
Sampai sekarang ini masih ada, keris bernama Tambang Beruge di simpan turunan Gune Raje. Hulubalang Majapahit sudah habis dibunuh Lanang Gumay, namun Majapahit belum mengakui kekalahanya.

Majapahit mengadakan perintah berat kepada Lanang Gumay dan kedua saudaranya, yaitu kalahkan Ratu Sunde serta hulubalangnya sampai habis terbunuh oleh Lanang Gumay, Bige dan Petelak.
Perintah majapahit dilaksanakan oleh Lanang Gumay, Bige dan Petelak, berangkatlah ketiganya menuju keraton Ratu Sunde di jawa barat.
Sampai dikeraton Ratu Sunde ketiganya disambut baik oleh Ratu Sunde pembesar serta hulubalang-hulubalagnya. Ratu Sunde bertanya. Siapa nama saudara, dari suku mana asalnya turunan dimana, apa keperluan datang kesini.

Nama saya Gune Raje, Bige, Petelak, suku Gumay asal kami dusun Endikat. Keperluan datang kesini kami disuruh Ratu Majapahit untuk berperang menaklukan Ratu Sunde, perang dengan hulubalang-hulubalang Ratu. Kemudian Ratu Sunde berkata,  kalau begitu baiklah saya sambut dengan gembira, tetapi hulubalang-hulubalang saya lain dari yang lain, bukan manusia biasa seperti hulubalang Majapahit dan hulubalang raja-raja dunia ini.
Kalau saudara bertiga dapat melihat musuh perangilah hulubalang-hulubalang saya ! kalahkan Ruban endap, Ruban Tinggi, Ruban Suak Sembilan. Kalau hulubalang-hulubalang ku sudah kalah semua berperang dengan kalian bertiga. Saya Ratu Sunde mengaku kalah dan takluk pada Gumay.
Berperang mereka bertiga dengan hulubalang-hulubalang Ratu sunde. Yang  terkemuka peperangan Puyang Petelak, dialah yang dapat menyatakan tempat dan ini musuh. Pertama berperang menghadapi musuh Ruban Endap, waktu itu Gune Raje menggunakan ucap ngalahkan Ruban. Siang malam Gune Raje, Bige, dan Petelak berperang dengan hulubalang Ratu Sunde.
Kalah Ruban Endap, pindah ke Ruban Tinggi. Musuh tambah banyak kekuataan pun melebihi Ruban Endap.
Tetapi Gune raje, Bige dan Petalak tidak menderita apa saja, luka berat dan ringan tidak diderita.
Akhirnya Ruban Tinggi, Ruban Suak Sembilan sudah menyerah kalah takluk pada Gumay. Ketiganya menghadap Ratu Sunde melaporkan bahwa Ruban sudah mengaku takluk kepada Gumay. Bagaiamana Ratu masih ada lagi musuh kami ? Jawab Ratu Sunde tidak saya mengaku kalah dan takluk kepada Gumay.
Rasan bepadu kate betimbal, kate Gune Raje kepada Ratu Sunde, kalau begitu kami hendak tande kamu kalah perang, kami hendak jarahan, satu bande, dua bujang gadis, tiga Tawanan rakyat banyak.
Baik jawab Ratu Sunde.
-          Ini tawanan bande, bataklah sebuah Gung Pamur Sunde untuk pusaka Gumay selamanya.
-          Bawalah Diwi Mengkute, bawalah beteri Kedayun
-          Rakyat banyak bawalah sampai ke Gumay tawanan-tawanan ini.

Kemudian diterima oleh Gune Raje, ketiganya mohon pada Ratu Sunde akan pulang ke Gumay membawa jarahan dan tawanan akan singgah ke Majapahit. Ratu Sunde mengucapkan selamat jalan.

Gune Raje, Bige dan Petelak berjalan dari Sunde membawa tawanan, sampai lah ke Kute ratu Majapahit langsung naik kekeraton.
Tawanan Gung Pamor Sunde, Diwi Mengkute, Gadis Berseri Kedayun, dibawak naik menghadap Ratu Majapahit kekeraton. Tawanan rakyat banyak tinggal diluar kuta.
Ratu Majapahit menyambut baik tamunya Gune Raje  dan yang lainya serta tawanan tanda Ratu Sunde sudah dikalahkan.

Ngangkat bicara Gune Raje, mohon Ratu segala perintah sudah kami laksanakan. Ini tawanan tande Ratu Sunde sudah takluk.
Jawab Ratu Majapahit, Lanang Gumay, dua saudaranya serta tawanan dari Sunde, dan pintakmu aku kabulkan, bawalah anjingku dua ekor untuk membunuh Kerie Tabing Pulanglah selamat jalan.
Pulanglah Gune Raje, Bige dan Petelak membawa kemenangan serta tawanan menuju Endikat.
Bige dan Petelak lansung mengikuti Gune Raje sampai di pematang melekai, Gune Raje berkata kepada Bige dan Petelak. Tinggalkan penyakit ini, masih ada yang ngiring di hulu air tebat enggeris. Gung pamor sunde, Diwi mengkute dan Beteri  Kedayun dibawak ke Endikat. Sampai satu bulan Diwi Mengkute melapor hendak pulang, pintak dikabulkan, Bige dan Petelak pulang ke dusunnya masing-masing. Beteri Kedayun ditanam jurai ganti, anak cucung Majar Mandi Angin dan tapak Beteri Kedayun di Mandi Angin.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar